W drugi weekend maja obchodzimy Światowy Dzień Ptaków Migrujących. Celem święta jest zwrócenie uwagi na potrzebę ochrony migrujących ptaków i ich siedlisk.

Ptaki migrują tj. przemieszczają się z obszarów lęgowych na zimowiska. Nie wszystkie ptaki podejmują wędrówki. Część gatunków jest osiadłych.

Dlaczego większość ptaków migruje?

• ze względu na brak pokarmu (jesień)

Jesienią pokarm dla większości ptaków staje się coraz trudniej dostępny . Dodatkowo dzień staje się krótszy, warunki atmosferyczne mniej sprzyjające. Ptaki przemieszczają się w miejsca gdzie znajdą większe zasoby pokarmu oraz będą miały więcej czasu na znalezienie pożywienia (dłuższy dzień).

• w celu odbycia lęgów (wiosna)

Wiosną ptaki wracają z zimowisk na tereny lęgowe. Następnie dobierają się tam w pary i zakładają gniazda  by wyprowadzić lęgi. Przelot wiosenny jest mniej rozciągnięty w czasie, ptaki kierują się instynktem rozrodczym i ich przystanki są krótsze niż podczas jesiennej wędrówki.

Ptaki mają wewnętrzny: zegar, mapę, kompasy…

W jaki sposób ptaki orientują się w trakcie wędrówki? Określają kierunki świata za pomocą:

• położenia słońca na niebie,
• rozkładu światła o zachodzie słońca,
• położenia gwiazd (mapy nieba).
• Najciekawszy jest jednak ostatni, najważniejszy kompas. Ptaki potrafią kierować się polem magnetycznym Ziemi! Mechanizm odczytywania pola magnetycznego Ziemi skrywa wciąż wiele tajemnic. U części gatunków wykryto drobinki magnetytu – minerału, dzięki któremu ptaki mogą wykryć pole magnetyczne Ziemi. Wiadomo również, że w oczach ptaków znajdują się chemiczne bodźce reagujące na zmiany pola magnetycznego.

Wybrane obserwacje ptaków stwierdzonych podczas wędrówki w Ojcowskim Parku Narodowym i okolicy.

Ojcowski Park Narodowy oraz otwarty, urozmaicony krajobraz rolniczy Płaskowyżu Sułoszowskiego stwarzają dogodne siedliska, zasobne w pokarm i miejsce schronienia i odpoczynku dla ptaków przelotnych. Jakie gatunki zatrzymały się tutaj podczas migracji?

Kobczyk (Falco vespertinus)

Niewielki sokół polujący głównie na owady. Podobnie jak pustułka zawisa w powietrzu wypatrując zdobyczy. Gniazduje we wschodniej i południowej Europie. Zimuje w południowej Afryce. W Polsce pojawia się tylko na przelotach. Obserwowany w okolicach Sułoszowej.

Wójcik (Phylloscopus trochiloides)

Gatunek drobnego ptaka wróblowego. Bardzo trudny do zaobserwowania. Lokalizowany przede wszystkim po śpiewie. Zimuje w Indiach. Pojawia się w Polsce pod koniec maja. Większość ptaków to osobniki przelotne. Stwierdzony w Ojcowskim Parku Narodowym.

Mornel (Charadrius morinellus)

Gatunek ptaka siewkowego. U morneli występuje odwrócenie ról płciowych. Samica jest barwniejsza a samiec sprawuje opiekę rodzicielską. Mornel gniazduje w północnej Europie, w tundrze. Zimuje w północnej Afryce. W Małopolsce na przelotach rzadki. Obserwowany w okolicach Sułoszowej.